Τι μπορεί να κρύβει ένας παλιός μύλος;
Στιγμές από την ιστορία μιας ολόκληρης πόλης!
Ένα βιομηχανικό συγκρότημα που η σημερινή του μορφή δε θυμίζει σε τίποτα εκείνη του επιβλητικού κτιρίου που αποτελούσε μία από τις σημαντικότερες βιομηχανικές μονάδες της Καλαμάτας.
Το λιμάνι αποτέλεσε πηγή ζωής για την Καλαμάτα. Ήταν ο ακρογωνιαίος λίθος της μεγάλης εμπορικής ανάπτυξης και της οικιστικής επέκτασής της από το κάστρο έως την παραλία. Και στην προβλήτα του λιμανιού δέσποζε ένα επιβλητικό κτίριο, οι Κυλινδρόμυλοι Μεσσηνίας «Ευαγγελίστρια».
Ένα από τα χαρακτηριστικότερα κτίρια της Καλαμάτας και μνημείο πολιτιστικής κληρονομιάς, σχεδόν ξεχασμένο σήμερα, που το προσπερνάμε αδιάφορα. Ίσως κερδίζει την προσοχή κάποιων παιδιών που αποφασίζουν να το εξερευνήσουν και ανακαλύπτουν στο εσωτερικό του μηχανήματα, διοικητικά χαρτιά και σακιά με την επωνυμία των αλευρόμυλων, αλλά δε μπορούν να φανταστούν πως οι παλιοί αυτοί μύλοι έχουν δεθεί αναπόσπαστα με την ιστορία της Καλαμάτας και κρύβουν μέσα τους σημαντικές στιγμές από το παρελθόν.
Ένας παλιός αλευρόμυλος που μας μιλά για την οικονομική δραστηριότητα της εποχής, που μαρτυρά αγώνες κοινωνικών κινημάτων εργατών χωρίς κομματικές φυσιογνωμίες και την ανάπτυξη του εργατικού στοιχείου, που λεηλατήθηκε από το γερμανικό στρατό φέροντας σημάδια της κατοχής.
Ιστορικό
Το κτίριο της «Ευαγγελίστριας» οικοδομήθηκε το 1926 και δύο χρόνια αργότερα, το 1928, οικοδομείται το νέο κτίριο του μύλου «Φεραδούρου – Αποστολάκη και ΣΙΑ». Μετά το 1934 αρχίζουν οι διαδικασίες συγχώνευσης των δύο επιχειρήσεων που διήρκεσαν έως το 1939. Από τη διαδικασία αυτή προκύπτουν δύο συγκροτήματα. Το πρώτο (1926) βρίσκεται δίπλα στη δεξαμενή του λιμανιού και ονομαζόταν «Ευαγγελίστρια» ή «Επιλιμένιος» ή «Κάτω Μύλος» ή «Μεγάλος Μύλος». Το δεύτερο (1928) βρισκόταν βορειότερα (νοτιοδυτικά του σημερινού Πάρκου Σιδηροδρόμων) και ήταν γνωστός ως «Κυλινδρόμυλος Φεραδούρου – Αποστολάκη» ή «Χερσαίος» ή «Πάνω Μύλος» ή «Μικρός Μύλος».
Το συγκρότημα της «Ευαγγελίστριας Α.Ε.» κατασκευάστηκε σε πέντε οικόπεδα που αγόρασε και συνένωσε ο Γ. Σπ. Παπαδόπουλος το 1925. Τα οικόπεδα βρίσκονταν στην παραλία της Καλαμάτας, δυτικά της δεξαμενής του λιμένα. Το ακίνητο μεταβιβάστηκε σχεδόν αμέσως στην εταιρεία «Στασινόπουλος – Παπαδόπουλος και ΣΙΑ», που μόλις είχε συσταθεί. Ένα μήνα αργότερα, Φεβρουάριος 1925, αγοράστηκαν δύο ακόμη οικόπεδα στην ίδια περιοχή, δυτικότερα των αρχικών. Έως το 1930 η εταιρεία αγόρασε και τα υπόλοιπα οικόπεδα του οικοδομικού τετραγώνου. Η τελευταία αγορά οικοπέδων της εταιρείας προς επέκταση έγινε το 1950
Από τα στοιχεία που υπάρχουν, προκύπτει ότι το κυρίως κτίριο, ο κυλινδρόμυλος, είχε κατασκευαστεί το Δεκέμβριο του 1925. Το 1928 άρχισε η επέκταση των εγκαταστάσεων με την προμήθεια και εγκατάσταση του τρίτου μύλου.
Κατά τη διάρκεια της Κατοχής το εργοστάσιο καταλήφθηκε από τους Ιταλούς και υπέστη μεγάλες ζημιές. Μετά τον πόλεμο κατασκευάστηκε μία, ακόμη, αποθήκη. Η έλλειψη κεφαλαίων της εταιρείας και τα σημαντικά προβλήματα στο εμπόριο και στην επεξεργασία των σιτηρών είχαν ως αποτέλεσμα την επιβράδυνση των ρυθμών λειτουργίας της εταιρείας. Με δανειοδότηση μέσω του «Σχεδίου Μάρσαλ» ξεκίνησαν μεταξύ 1951 και 1952 κάποιες επεκτάσεις, οι οποίες ολοκληρώθηκαν πολλά χρόνια αργότερα. Η τελευταία προσθήκη – επέκταση αποθήκης έγινε το 1969, ενώ στη δεκαετία του 1980 κατασκευάστηκαν σιλό δυτικά της οδού Ύδρας. Ο σεισμός του 1986 έπληξε σοβαρά τις εγκαταστάσεις της εταιρείας και σε συνδυασμό με την έλλειψη κεφαλαίων, την αδυναμία εκσυγχρονισμού και τον ανταγωνισμό από τις άλλες μονάδες οδήγησε στο κλείσιμο της εταιρείας.
Η εξέγερση
Στην περιοχή των κυλινδρόμυλων, διαδραματίστηκε και μια από τις χαρακτηριστικότερες στιγμές στην πορεία του εργατικού κινήματος της Ελλάδας, στις 9 Μαΐου 1934, όπου λιμενεργάτες έπεσαν νεκροί από τις σφαίρες όπλων στρατιωτών και αστυνομικών, ενώ υπήρξαν και αρκετοί τραυματίες.
Τα γεγονότα που είχαν ως αποτέλεσμα το θάνατο των Αντώνη Μαραγκουδάκη, Ανδρέα Σπάλα, Παναγιώτη Μπλίκου, Γιάννη Κολλιτσιδάκη, Π. Πηλίκα, Βασίλη Γιαλατσινού και Βασίλη Καπετανέα, είχαν ξεκινήσει από το 1932, όταν οι φορτοεκφορτωτές που μετέφεραν στις πλάτες τους το σιτάρι από τα αμπάρια των πλοίων στους μύλους, ξεκίνησαν απεργία με αφορμή τη λειτουργία του μηχανήματος που θα ρουφούσε το σιτάρι από τα αμπάρια και θα το μετέφερε στις αποθήκες, χωρίς τη μεσολάβηση των φορτοεκφορτωτών. Αυτοί από την πλευρά τους τον Οκτώβριο του 1932 ξεκίνησαν την απεργία, διεκδικώντας εκ περιτροπής εργασία των συναδέλφων τους, αίτημα που απορρίφθηκε.
Μεσολαβούν και άλλα ανάλογα περιστατικά, ενώ στις 8 Μαΐου 1934, μία ημέρα πριν τα εγκαίνια του μηχανήματος, έχει κηρυχθεί απεργία στην οποία συμμετέχουν επίσης μυλεργάτες και καταστηματάρχες. Ο τότε υφυπουργός Εργασίας Στεφανόπουλος έχει δώσει εντολή για πάση θυσία λειτουργία του σιλό και γύρω από τους μύλους και το τελωνείο, έχουν στηθεί δυνάμεις της χωροφυλακής και του στρατού, καθώς και υπάλληλοι των τότε αφεντικών. Οι λιμενεργάτες προσπαθούν να αποτρέψουν την εκφόρτωση του πλοίου «Λίμνη» από το νέο μηχάνημα, απωθούνται από τους στρατιώτες, αλλά ξαναπροσπαθούν μέσω θαλάσσης, αυτή τη φορά. Οι στρατιώτες πυροβολούν και πέφτουν νεκροί πέντε άνθρωποι. Οι συγκεντρωμένοι κρατούν στα χέρια τους τα σώματα των νεκρών και ξεκινούν πορεία στο κέντρο της πόλης. Ακολουθούν εκτεταμένα επεισόδια με τις δυνάμεις ασφαλείας και στους νεκρούς προστίθενται τρία άτομα, ενώ η χωροφυλακή απαγορεύει την περισυλλογή των πτωμάτων επί πολλές ώρες.
Στις 10 Μαΐου, οπότε έγινε η κηδεία των νεκρών, ξέσπασαν οργισμένες διαδηλώσεις. Η Καλαμάτα βρισκόταν υπό το καθεστώς γενικής απεργίας, που είχαν κηρύξει όλα τα σωματεία, ενώ ο δικηγορικός σύλλογος κατήγγειλε με προκηρύξεις του τις στρατιωτικές αρχές ως υπεύθυνες για τη σφαγή.
Μπορείτε, επίσης, να βρεθείτε δίπλα στους Μύλους στο λιμάνι της Καλαμάτας μέσω της εικονικής μας ξενάγησης. Απλά, πατήστε την παρακάτω εικόνα:
Εάν χρησιμοποιείτε ipad/iphone ή άλλη συσκευή που δεν υποστηρίζει αρχεία flash μεταβείτε στην Εικονική Περιήγηση πατώντας εδώ >
Δείτε τα παρακάτω βίντεο που βρήκαμε στο YouTube για τους Μύλους της Καλαμάτας:
Kαλαμάτα Μύλοι Ευαγγελιστρία
Παλιός Μύλος
Στοιχεία αντλήθηκαν από τις ιστοσελίδες:
www.ditikimessinia.blogspot.gr
Δείτε επίσης: Κάστρο Καλαμάτας, ένα μοναδικό αξιοθέατο για την πόλη μας >
