Η Καλαμάτα είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με το λιμάνι της, γεγονός που αποδεικνύεται μέσα από την ιστορία και τη γεωγραφία του τόπου!
Το λιμάνι της Καλαμάτας είναι συνυφασμένο με την ανάπτυξη της πόλης κατά τη διάρκεια του 19ου και 20ού αιώνα και είναι το μοναδικό συγκριτικό πλεονέκτημα της πόλης με τις γύρω περιοχές.
Ανά περιόδους έχουν ακουστεί πολλά για την κομβική θέση του λιμανιού της Καλαμάτας και ότι χρήζει βελτίωσης, όπως είναι η υλοποίηση του master plan, εγκαταστάσεις για πολυτελή σκάφη και υδροπλάνα , όπως και έμφαση στον τουρισμό κρουαζιέρας. Σε κάθε περίπτωση, ο εκσυγχρονισμός του λιμανιού είναι απαραίτητος και μακάρι να γίνει σύντομα!
Ωστόσο, γνωρίζατε πότε δημιουργήθηκε το λιμάνι της Καλαμάτας και ποιοι ήταν αυτοί που έθεσαν την ανάγκη κατασκευής του;
Ιστορία του λιμανιού της Καλαμάτας
Μέχρι τα μέσα του 19ου αιώνα η Παραλία της Καλαμάτας, δεν είχε αναπτυχθεί, όπως άλλωστε και των περισσότερων παραθαλάσσιων ελληνικών πόλεων που δε διέθεταν ακόμη τεχνητό λιμάνι. Η εικόνα της ήταν ενός πρωτόγονου τοπίου: μια απέραντη ερημική ακτή, γεμάτη λίμνες, τέλματα και άναρχη βλάστηση, που διαδέχονταν τα πλούσια περιβόλια στις νότιες παρυφές της πόλης.
Την ανάγκη κατασκευής λιμανιού έθεσαν για πρώτη φορά οι Καλαματιανοί έμποροι της δεκαετίας του 1850. Το απαιτούσαν οι καιροί. Ήταν απαραίτητο για την ανάπτυξη της ναυτιλίας, του εμπορίου και της βιομηχανίας της πόλης. Την ευθύνη για την πραγματοποίηση του μεγάλου αυτού ονείρου επωμίστηκε η επόμενη γενιά, του 1860. Το πρώτο βήμα ήταν η ίδρυση του Λιμενικού Ταμείου το 1868.
Το ίδιο έτος εγκρίθηκε το Σχέδιο της Παραλίας, και ταυτόχρονα το Δημοτικό Συμβούλιο, προκειμένου να εξασφαλίσει τους απαραίτητους πόρους για την κατασκευή, επέβαλε ειδικούς λιμενικούς φόρους τόσο στα εισαγόμενα όσο και στα εξαγόμενα προϊόντα. Το 1872, η Εφορευτική Επιτροπή ανέθεσε τη σύνταξη της σχετικής τεχνικής μελέτης στο Γάλλο Μηχανικό Λιμένων Ν. Πασκάλ, ο οποίος και σχεδίασε το λιμάνι στη σημερινή του θέση.
Την κατασκευή του σπουδαίου αυτού έργου υποδομής για την Καλαμάτα ανέλαβε ο εργολάβος Μάτσας. Ο όλος σχεδιασμός και η εκτέλεση του έργου εντάσσονται στη γενικότερη προσπάθεια οικονομικής ανάπτυξης των λιμένων της χώρας που ξεκίνησε επί Όθωνα και ολοκληρώθηκε την εποχή του Τρικούπη. Ο θεμέλιος λίθος τέθηκε το 1882. Το 1896 τα λιμενικά έργα (αντιβραχίονας,κρηπιδώματα κ.ά.) δεν είχαν ολοκληρωθεί.
Γι’ αυτό ο εργολάβος δημοσίων έργων Λουδοβίκος Πετιμερμέ ανέλαβε την κατασκευή του αντιβραχίονα μήκους 180 μ., την προέκταση του λιμενοβραχίονα (μόλου) κατά 200 μ., την κατασκευή κρηπιδωμάτων (του παραλιακού, του μόλου και του αρκτικού κρηπιδώματος της δεξαμενής), την εκβάθυνση της δεξαμενής και του λιμανιού μέχρι βάθους 7 μ. κάτω από τη μέση στάθμη της θάλασσας, την κατασκευή τριπλών κλιμάκων και την τοποθέτηση στύλων πρόσδεσης από χυτοσίδηρο, δεστρών και ναύδητων (σημαδούρων).
Για την κατασκευή των λιμενικών έργων χρησιμοποιήθηκαν πετρώματα από τα λατομεία στις όχθες του Νέδοντα. Το έργο αποπερατώθηκε το 1901. Έκτοτε, η εμπορική ανάπτυξη του λιμανιού πραγματοποιήθηκε με γοργούς ρυθμούς. Τα παραδοσιακά αγροτικά προϊόντα του μεσσηνιακού κάμπου (σύκα, σταφίδα, κουκούλια κ.ά) εξάγονταν απ’ ευθείας, είτε μέσω Πάτρας σε όλα τα σημαντικά εμπορικά κέντρα της εποχής, όπως Κωνσταντινούπολη, Σμύρνη, Τεργέστη, Μασσαλία κ.ά.
Μάλιστα, στις αρχές του 20ου αιώνα ήταν το πέμπτο σπουδαιότερο λιμάνι της χώρας! Από εδώ εξάγονταν τα προϊόντα της μεσσηνιακής γης κι από δω έφευγαν υπερωκεάνεια γεμάτα μετανάστες για την Αμερική.
Ταυτόχρονα όμως αναπτύχθηκαν και οι εισαγωγές πρώτων υλών και βιομηχανικών προϊόντων. Στις αρχές του 1900 η Καλαμάτα αποτελούσε το πέμπτο, κατά σειρά σπουδαιότητας, λιμάνι της χώρας μετά τον Πειραιά, το Κατάκολο, την Πάτρα και τη Σύρο. Από τις αρχές του 1900 μέχρι το 1930 η κίνηση αυξήθηκε και για τον πρόσθετο λόγο ότι το λιμάνι εξυπηρετούσε τη μετανάστευση προς την Αμερική, που ταλάνισε ολόκληρη τη χώρα και κυρίως την Πελοπόννησο (Αρκαδία, Λακωνία, Μεσσηνία). Υπολογίζεται ότι την περίοδο 1901-1910 μετανάστευσαν 3.393 άτομα από την επαρχία Καλαμάτας. Ομως, μετά τον πόλεμο, η έναρξη της αποβιομηχάνισης της πόλης σήμανε και την απαρχή της αντίστροφης μέτρησης για την εμπορική κίνηση του λιμανιού”.
Πληροφορίες απο το: www.gak.mes.sch.gr
