Η Καλαμάτα είναι μια όμορφη πόλη με πολλά μέρη να επισκεφθείς και ποικίλες δραστηριότητες να πραγματοποιήσεις. Μπορούν όμως να απολαύσουν όλοι και με την ίδια ευκολία τα αγαθά που προσφέρει η πόλη μας; Είναι η Καλαμάτα μια πόλη φτιαγμένη για όλους; Πώς βιώνουν την Καλαμάτα εκείνοι που μετακινούνται με αναπηρικό καροτσάκι, εκείνοι που έχουν μειωμένη όραση ή οι τυφλοί;
Αυτά τα ερωτήματα μας προβλημάτισαν σε μεγάλο βαθμό και γι’ αυτό μιλήσαμε με τον Γιάννη Χαραλαμπόπουλο, μέλος του Συλλόγου Τυφλών Μεσσηνίας και άτομο με μειωμένη όραση που ζει στην Καλαμάτα. Εκείνος, πρόθυμος και φιλικός, μας παρουσίασε τη ζωή στην Καλαμάτα από τη δική του πλευρά και σας την παραθέτουμε παρακάτω.
Στην αρχή, αναφέρθηκε στον Σύλλογο Τυφλών Μεσσηνίας στον οποίο είναι γραμμένα 120 άτομα εκ των οποίων η πλειοψηφία είναι άνω των 50 ετών. Πιο συγκεκριμένα, κάτω των 50 ετών είναι γραμμένα 10-15 άτομα. Το γεγονός αυτό είναι δύσκολο να αιτιολογηθεί. Ενδεχομένως, πολλοί φοβούνται τον στιγματισμό και γι’ αυτό δεν εγγράφονται στον Σύλλογο, ή μπορεί να μην ενδιαφέρονται να γίνουν μέλη του ή υπάρχουν άλλοι λόγοι πέρα από αυτούς.
Όταν ρωτήθηκε ο Γιάννης για τις δουλειές που μπορεί να κάνει ένας τυφλός, ή ένα άτομο με μειωμένη όραση στην Ελλάδα, εκείνος μας μίλησε και για τη δική του δουλειά. Αρχικά, δουλεύουν 120-150 άτομα με προβλήματα όρασης κυρίως σαν τηλεφωνητές έχοντας ολοκληρώσει την εκπαίδευσή τους στη σχολή τυφλών τηλεφωνητών στο ΙΕΚ Νέας Σμύρνης, η οποία διαρκεί ένα χρόνο.
Στην παραπάνω σχολή φοίτησε και ο Γιάννης και δουλεύει εδώ και δώδεκα χρόνια ως τηλεφωνητής στο Νοσοκομείο της Καλαμάτας. Ωστόσο, όταν ξεκίνησε να δουλεύει κλήθηκε να χειριστεί έναν υπολογιστή χωρίς τυφλική υποστήριξη πράγμα που δεν φρόντισε κανείς να διορθώσει έως σήμερα που μέσω ενός προγράμματος του ΕΣΠΑ αλλάζει ολόκληρο το τηλεφωνικό κέντρο και κατά πάσα πιθανότητα θα τοποθετηθεί ο κατάλληλος υπολογιστής.
Εκτός από τον μισθό της δουλειάς του που λαμβάνει ένα άτομο με προβλήματα όρασης, λαμβάνει και ένα επίδομα που δεν καλύπτει, ωστόσο, ένα άτομο που δεν εργάζεται, είτε λόγω περιορισμένων θέσεων εργασίας, είτε λόγω αδυναμίας μετακίνησης εάν μένει σε κάποιο απομακρυσμένο χωριό, είτε λόγω υπερπροστατευτικότητας της οικογένειάς του.
Ένα ζήτημα που υποθέτει κανείς ότι απασχολεί τα άτομα με προβλήματα όρασης είναι η μετακίνησή τους. Ο Γιάννης έχει συνηθίσει την Καλαμάτα και τους δρόμους της και μετακινείται με ευκολία. Χρησιμοποιεί το λευκό μπαστούνι του και αξιοποιεί τους οδηγούς όδευσης παρά τις δυσκολίες. Πιο συγκεκριμένα, οι οδηγοί όδευσης συχνά εμποδίζονται είτε από περίπτερα, είτε από άλλα αντικείμενα που έχουν τοποθετηθεί χωρίς να υπάρχει η σχετική ευαισθησία γι’ αυτό το ζήτημα.
Πέρα από τους οδηγούς όδευσης, σημαντικό για την καθημερινή τους μετακίνηση είναι να ακολουθούν την ίδια διαδρομή, καθώς αφενός έχουν συνηθίσει τις ενδεχόμενες δυσκολίες που θα αντιμετωπίσουν και αφετέρου δεν κινδυνεύουν από απροσδόκητες καταστάσεις που μπορεί να τους οδηγήσουν άγνωστες διαδρομές. Ωστόσο, και στους γνωστούς δρόμους δεν λείπουν μερικές φορές οι αναποδιές όταν αλλάζει κάτι, αν παραδείγματος χάριν γίνονται έργα του δήμου, και δεν έχουν ενημερωθεί.
Στην καθημερινή τους μετακίνηση, τα άτομα με προβλήματα όρασης, αντιμετωπίζουν πρόβλημα στη διάσχιση των δρόμων, καθώς στα φανάρια δεν υπάρχει ηχητικό σήμα για να καταλαβαίνουν πότε ανάβει το πράσινο για να περάσουν. Έχει τοποθετηθεί μονάχα ένα τέτοιο φανάρι, ωστόσο, από ιδιωτική πρωτοβουλία έχοντας διευκολύνει τη μετακίνηση των ατόμων που δυσκολεύονται, στο συγκεκριμένο σημείο (Αριστομένους και Φραντζή).
Για τη μετακίνησή τους με τα μέσα μεταφοράς μπορούν να μετακινηθούν με το αστικό λεωφορείο χωρίς κάποιο αντίτιμο, ενώ για την μετακίνησή τους με το υπεραστικό οφείλουν να καταβάλουν το μισό εισιτήριο.
Όσον αφορά στην αντιμετώπισή τους από τους άλλους ανθρώπους χωρίς κάποιο πρόβλημα στην όρασή τους, ο Γιάννης δεν έχει κάτι αρνητικό να πει. Ορισμένοι προσφέρονται να τον βοηθήσουν κάποιες φορές και το κλίμα στη δουλειά του είναι πολύ καλό. Η μόνη παρατήρηση που έχει αφορά στα άτομα εκείνα που τον λυπούνται και καθώς περνάνε από δίπλα του στον δρόμο εκφράζουν τον οίκτο τους στην παρέα τους. Όταν συμβαίνει αυτό, ο Γιάννης απλά γελάει από μέσα του.
Η καθημερινότητα του Γιάννη δεν είναι δύσκολη. Χρησιμοποιεί το κινητό του για να ακούει την ώρα και την ημερομηνία και για να παίρνει και να λαμβάνει τηλεφωνικές κλήσεις. Το κινητό, ωστόσο, υποστηρίζεται από ένα ειδικό πρόγραμμα για τυφλούς το οποίο μπορεί να τοποθετηθεί σε ειδικά κινητά και όχι σε όλα.
Επίσης, στην καθημερινή του ζωή χρησιμοποιεί για να ενημερώνεται τον υπολογιστή με εγκατεστημένα ειδικά προγράμματα τα οποία πρέπει κανείς να αγοράσει. Υπάρχει, μάλιστα, και ένα λογισμικό Ελλήνων δημιουργών, ο Συνθέτης Ομιλίας «ΔΗΜΟΣΘέΝΗΣ» που μετατρέπει το κείμενο σε ομιλία και μπορεί κανείς να το χρησιμοποιήσει δωρεάν.
Για τη διευκόλυνση της καθημερινότητάς του ένας τυφλός μπορεί να αγοράσει διάφορα βοηθήματα που διατίθενται στην αγορά γι’ αυτόν τον σκοπό. Σημαντικό, ωστόσο, είναι να μην αλλάζει κανείς θέση στα αντικείμενα του σπιτιού, μιας και έχει συνηθίσει πού να βρίσκει το καθετί χωρίς να δυσκολεύεται και να ψάχνει συνεχώς.
Όσον αφορά στις αθλητικές τους δραστηριότητες, τα άτομα με προβλήματα όρασης δεν έχουν πολλές επιλογές στην Καλαμάτα. Περιορίζονται κυρίως στο γυμναστήριο ή στο κολυμβητήριο το οποίο, ωστόσο, δεν έχει κάποιον ειδικό δάσκαλο, επομένως πρέπει να βρουν οι ίδιοι κάποιον για να τους καθοδηγήσει.
Στην Καλαμάτα λειτουργεί το Κ.Ε.Κ.Υ.Κ.ΑμεΑ (Κέντρο Εκπαίδευσης Κοινωνικής Υποστήριξης και Κατάρτισης Aμεα) για την δημιουργική απασχόληση των ατόμων με διάφορα προβλήματα. Ωστόσο, οι συνθήκες λειτουργίας του δεν είναι οι κατάλληλες. Βρίσκεται στο Παλιό Στρατόπεδο, στα παλιά ιατρεία του ΙΚΑ σε ένα κοντέινερ.
Αυτά που μας παρέθεσε η Γιάννης είναι, θεωρούμε, αρκετά για να προβληματιστούμε για την οργάνωση της κοινωνίας και των δομών των πόλεων την Ελλάδας και συγκεκριμένα της Καλαμάτας. Μάθαμε λίγα πράγματα για την καθημερινότητα των ατόμων με προβλήματα όρασης και αντιληφθήκαμε ότι οι δυσκολίες που αντιμετωπίζουν δεν οφείλονται στην αδυναμία τους να δουν, αλλά στην αδυναμία της κοινωνίας να δημιουργήσει μια πόλη για όλους.
Η μετακίνησή μας και η καθημερινή μας αξιοπρεπής διαβίωση αποτελούν πρώτιστα δικαιώματα και δεν πρέπει να περιορίζονται μονάχα σε μία μερίδα ανθρώπων. Είναι χρέος του Κράτους που μεριμνεί για τους πολίτες του να καταστήσει το περιβάλλον του προσβάσιμο από όλους ανεξαιρέτως χωρίς να κάνει διακρίσεις.
Είναι πολλά αυτά που πρέπει να κάνει η Καλαμάτα ακόμα για να θεωρηθεί μια πόλη για όλους. Για τους τυφλούς πρέπει να τοποθετηθούν μηχανισμοί στα φανάρια για να ειδοποιούνται με ηχητικό σήμα πότε ανάβει πράσινο και να επεκταθούν και να βελτιωθούν οι οδηγοί όδευσης. Για τα άτομα με αναπηρικό καροτσάκι πρέπει κατασκευαστούν παντού ράμπες, χωρίς να εξαιρούνται τα λεωφορεία, να φτιαχτούν ειδικές κατασκευές για να έχουν πρόσβαση στην παραλία και να δημιουργηθούν κατάλληλες τουαλέτες.
Από την πλευρά της κοινωνίας πρέπει να γίνουν, επίσης, πολλά πράγματα. Πρέπει να αλλάξει ο τρόπος που σκεφτόμαστε τον συνάνθρωπό μας. Οφείλουμε να γίνουμε περισσότερο Άνθρωποι και να εγκαταλείψουμε τον άκρατο εγωισμό μας. Πρέπει να πάψουμε να αδιαφορούμε για τον διπλανό μας και να αρχίσουμε να νοιαζόμαστε γι’ αυτόν. Ακόμη και αν δεν γνωρίζουμε τον διπλανό μας οφείλουμε να τον βοηθήσουμε όταν παραστεί ανάγκη, είτε περνώντας τον από τον δρόμο αν είναι τυφλός ή ηλικιωμένος, είτε εξυπηρετώντας κάποιον άλλον που αδυνατεί να κάνει κάτι είτε βοηθώντας ένα παιδί να πιάσει τη μπάλα του. Τα πεζοδρόμια πρέπει να είναι ελεύθερα για να έχουν χώρο τόσο να περπατήσουν οι πεζοί, όσο και να μετακινούνται με άνεση όσοι χρησιμοποιούν καροτσάκι καθώς και οι γονείς με τα αμαξίδια των μωρών τους.
Ολοκληρώνοντας, θα θέλαμε θερμά να ευχαριστήσουμε τον κύριο Γιάννη Χαραλαμπόπουλο, έναν άνθρωπο πολύ ευχάριστο με χιούμορ και χαμόγελο, που μας έδειξε κάποιες πλευρές της ζωής του θίγοντας και ζητήματα για τα άτομα με καροτσάκι. Ευελπιστούμε να αλλάξουμε την στάση μας απέναντι σε αυτούς που αντιμετωπίζονται με αδικία από το κράτος και την κοινωνία και να αρχίσουμε όχι μόνο να μάθουμε να βρισκόμαστε με τους άλλους αλλά και να Ζούμε μαζί τους. Ο αρχικός προβληματισμός μας επεκτείνεται και σας χαιρετούμε με το εξής:
Τελικά αναπηρία πού εντοπίζεται; Στον άνθρωπο ή την κοινωνία;
Για τον Συνθέτη Ομιλίας «ΔΗΜΟΣΘέΝΗΣ»:
www.demosthenes.di.uoa.gr
