Η απώλεια είναι πάντα μέρος της ζωής μας. Δεν υπάρχει οικογένεια που να μην έχει βιώσει τον χαμό ενός πολύ αγαπημένου προσώπου. Δεν υπάρχει άνθρωπος που να μην έχει χάσει από αρρώστια ή από φυσικά αίτια κάποιον πολύ κοντινό του άνθρωπο.
Ο καθένας περνά το πένθος με τον δικό του τρόπο. Κάποιος μπορεί να κλειστεί στο εαυτό του, κάποιος άλλος μπορεί να έχει την ανάγκη να μιλήσει για αυτό. Κάποιος εξωτερικεύει τον πόνο του κλαίγοντας για την απώλεια αυτή, κάποιος άλλος μπορεί να νιώσει ότι έχασε τη γη κάτω από τα πόδια του και αφήνει να περνούν οι ημέρες απλά κοιτάζοντας το ταβάνι.
Ανάλογα τη σχέση που είχαμε με το άτομο που «φεύγει», βιώνουμε και τις επιπλοκές της απώλειας αυτής. Τις επιπτώσεις της στην ψυχολογική μας κατάσταση. Είχαμε «ανοιχτούς λογαριασμούς» μαζί του; Προλάβαμε να του εκφράσουμε όλα αυτά που θέλαμε να του εκφράσουμε; Τί ρόλο έπαιζε αυτό το άτομο στη ζωή μας; Όταν δε χάνουμε τη μητέρα ή τον πατέρα μας εκεί ο πόνος έχει και υπαρξιακό νόημα. Γιατί όσο χρονών και να είμαστε το ότι υπάρχουν αυτοί που μας έφεραν στη ζωή, κατά κάποιον τρόπο μάς δίνει ένα μαγικό φίλτρο νιότης και ένα δίχτυ ασφαλείας. Εμείς παραμένουμε τα παιδιά, που ότι και να συμβεί έχουμε τους γονείς μας εκεί για προστασία. Γιατί ακόμα και αν τελικά δεν ζητήσουμε ποτέ βοήθεια, ξέρουμε ότι είναι εκεί.
‘Άλλοτε η απώλεια αφορά έναν σύντροφο. Βίαιος και βέβαιος ο χωρισμός όταν έρχεται απρόσμενα και χωρίς συνειδητή επιλογή. Σχέδια και κοινοί στόχοι ναυαγούν και αυτό που μένει μέσα μας είναι η ανάμνηση και η μοναξιά. Ο φόβος, πως ένα κομμάτι μας πέθανε μαζί του και πως η ζωή μας ποτέ δεν μπορεί να είναι ξανά η ίδια. Πολλές φορές τα συναισθήματα που συνδέονται με το πένθος έχουν να κάνουν επιπλέον και με ενοχή, κατάθλιψη, θυμό και με επικριτική διάθεση απέναντι στη ζωή, τους άλλους ανθρώπους αλλά και τον ίδιο μας τον εαυτό. Τα ψυχοσωματικά συμπτώματα περιλαμβάνουν άγχος, προβλήματα ύπνου και δυσκολία στο να σκεφτούμε καθαρά αυτό που μας συμβαίνει.
Όλες αυτές οι σκέψεις είναι φυσιολογικό να υπάρχουν καθώς είναι μέρος της διαδικασίας του πένθους. Κάθε πένθος έχει στάδια.
Το πρώτο στάδιο του πένθους αφορά την άρνηση. Αρνούμαστε ότι αυτό που ζούμε είναι αληθινό. Ο κόσμος όπως τον ξέραμε δεν κάνει πια νόημα. Δεν μπορούμε να πιστέψουμε αυτό που έχει συμβεί.
Το δεύτερο στάδιο έχει να κάνει με τον θυμό. Σε αυτήν τη φάση θυμώνουμε με τον ίδιο τον Θεό και τους ανθρώπους. Με την ίδια τη ζωή. Όμως, ο θυμός είναι αναπόσπαστο κομμάτι της θεραπείας μας.
Στο τρίτο στάδιο, διαπραγματευόμαστε. «Εάν είχα κάνει αυτό…», «αν τότε το είχα σκεφτεί..», «αν είχα προλάβει να πω..», παρακαλάμε όλο αυτό να είναι ένα άσχημο όνειρο. Θα θέλαμε με όλη μας την ψυχή να μπορέσουμε να γυρίσουμε το χρόνο πίσω… το «αν» είναι η μικρή λεξούλα που προσδιορίζει το ύφος όλων των σκέψεων μας.
Το τέταρτο στάδιο έχει να κάνει με την κατάθλιψη που μπορεί να βιώσουμε. Πλέον, έχουμε φτάσει στο σημείο που έχουμε χάσει κάθε ελπίδα. Ξέρουμε πως τίποτα δεν γυρίζει τον χρόνο πίσω, τίποτα δε μπορεί να γίνει διαφορετικά πλέον. Αυτό που συνέβη, είναι αληθινό. Κάθε ελπίδα έχει χαθεί και για πρώτη φορά νιώθουμε το βάθος αυτής της απελπισίας και θλίψης. Δεν υπάρχει διαφυγή. Μπαίνουμε σε αυτό το βαρύ συναισθηματικό κενό και για λίγο εγκλωβιζόμαστε σε αυτό.
Το τελευταίο στάδιο όμως, έχει να κάνει με την αποδοχή. Αποδεχόμαστε αυτό που συνέβη ως πραγματικό και μαθαίνουμε να ζούμε από την αρχή τη ζωή μας αφήνοντας έστω λίγο στην άκρη, το πένθος μας. Δημιουργούμε μια νέα καθημερινότητα και τακτοποιούμε μέσα μας την απώλεια που βιώσαμε, δίνοντας τις περισσότερες φορές σε αυτήν, κάποιο νόημα, που εμάς μας ησυχάζει.
Φυσικά, αυτά τα στάδια δεν είναι γραμμικά σε χρόνο. Το ότι κάποιος είναι στον θυμό δεν σημαίνει ότι έχει ξεπεράσει την άρνηση για αυτό που έχει γίνει. ούτε είναι σίγουρο ότι κάποιος θα περάσει από όλα τα παραπάνω στάδια.
Το πως βιώνει το πένθος ο καθένας από εμάς είναι προσωπική του υπόθεση και συνδέεται στενά με την ιδιοσυγκρασία του, την προσωπικότητα του, τις πνευματικές του αναζητήσεις, την κουλτούρα του, τη φιλοσοφία ζωής του και γενικότερα με το πώς νοηματοδοτεί αυτό που του συνέβη. Δεν υπάρχει σωστό ή λάθος στο πόσο χρόνο χρειάζεται κάποιος για να ξεπεράσει τον χαμό ενός πολύ κοντινού του ατόμου. Το να χάσει κάποιος κάποιον αγαπημένο είναι πάρα πολύ επιβαρυντικό για την ψυχική υγεία του ατόμου. Για αυτό και πολλές φορές το πένθος είναι εκείνο, που θα φέρει κάποιον στο γραφείο ενός ειδικού ψυχικής υγείας. Μέχρι τότε, όμως, είναι καλό για τον ίδιο να επιζητά να είναι με κόσμο και να έχει ανθρώπους γύρω του που τον ακούν όταν μιλά και τον στηρίζουν.
Συμβουλευτική Ψυχολόγος MSc
Ψυχοθεραπεύτρια
Καλαμάτα
