Ένα από τα πιο γνωστά μνημεία που βρίσκεται στην πόλη της Καλαμάτας και είναι άμεσα συνδεδεμένο με την επανάσταση του 1821, είναι ο ιστορικός Ιερός Ναός των Αγίων Αποστόλων, στην Πλατεία “23ης Μαρτίου”, η οποία έχει πάρει την ονομασία της από την ημερομηνία κατά την οποία απελευθερώθηκε η Καλαμάτα από τους Τούρκους κατακτητές της.
Ο συγκεκριμένος ναός, βέβαια, προϋπήρχε αυτών των γεγονότων, αφού κατασκευάστηκε κατά τη βυζαντινή περίοδο, γύρω στο 1050 με 1150 μ.Χ. Σύμφωνα με έρευνα του Καθηγητή Βυζαντινής Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, κ. Κωνσταντίνου Καλοκύρη, ο Ιερός Ναός των Αγίων Αποστόλων αρχικά ήταν μικρότερος και κατά την περίοδο 1685 με 1715 μ.Χ. επεκτάθηκε.
Ουσιαστικά, πρόκειται για δυο συγκολλημένες εκκλησίες, καταλήγοντας έτσι στη μορφή που γνωρίζουμε σήμερα, γεγονός που ξεχωρίζει από τους δύο τρούλους που φαίνονται από την εξωτερική πλευρά. Τον μικρό πάνω από το ιερό του αρχικού ναού και τον μεγάλο της νεότερης κεντρικής αίθουσας.
Ο Ιερός Ναός είχε υποστεί αρκετά μεγάλες ζημιές και καταστροφές με την πάροδο των χρόνων. Μερικές σημαντικές και καταγεγραμμένες είναι αυτές του 1887, όπου κατέρρευσε κομμάτι του καμπαναριού από ισχυρό σεισμό και το 1892, όπου οι βυζαντινές τοιχογραφίες καταστράφηκαν, καθώς όλες τους επικαλύφτηκαν από στρώμα άσβεστη. Τέλος, σημαντική καταστροφή υπέστη από τον σεισμό του 1986, αλλά αναστηλώθηκε τα επόμενα χρόνια.
Ο Ιερός Ναός των Αγίων Αποστόλων πέρα από την αρχαιολογική του σημασία είναι ένα σημαντικό κομμάτι της ελληνικής ιστορίας. Κάθε χρόνο, 23 Μαρτίου, πραγματοποιείται δοξολογία προς τιμήν των ηρώων του 1821, αναπαράσταση της κατάληψης και της απελευθέρωσης της πόλης.
