Με αφορμή τη θεατρική παράσταση “Θείος Βάνιας” του Άντον Τσέχωφ, η οποία ανεβαίνει στο Πνευματικό Κέντρο Καλαμάτας στις 3-4 Νοεμβρίου, στις 21:00, επικοινωνήσαμε με έναν εκ των πρωταγωνιστών της, τον ηθοποιό Στέλιο Μάινα. Μας μίλησε για την παράσταση, για τον συγγραφέα, για το πως επιλέγει έναν ρόλο, αλλά και για το πόσο επίκαιρο μπορεί να θεωρηθεί το συγκεκριμένο έργο. Επιπλέον, δεν παρέλειψε να αναφερθεί στην Καλαμάτα, στην υποψηφιότητά της ως πολιτιστική πρωτεύουσα της Ευρώπης για το 2021 και στις αλλαγές που έχουν συμβεί σε αυτήν τα τελευταία χρόνια…
Πείτε μας λίγα λόγια για το έργο…
Το έργο, κατά βάση, είναι μια υπαρξιακή ελεγεία, δηλαδή μια αναψηλάφηση στον εσωτερικό μας κόσμο, για το ποιος είμαι και που πάω. Αυτό που διερωτώνται οι βασικοί ήρωες του έργου κάποια στιγμή και φυσικά με τη δέουσα ψυχραιμία και τον δέοντα κυνισμό ο Τσέχωφ απαντάει στον ίδιο του τον εαυτό ότι η καρτερία και η υπομονή στον προορισμό σου, ο οποίος είναι ένας, η εργασία, είναι αυτό που μπορεί να σε σώσει από την κατάθλιψη. Μεγάλη σημασία στο έργο του Τσέχωφ παίζει ο όρος εργασία, από το πρώτο λεπτό οι άνθρωποι μιλάνε για τη δουλειά. Γιατί για τον συγγραφέα η εργασία δεν είναι μόνο μέσο βιοπορισμού αλλά μέσο προσωπικής καταξίωσης και ύπαρξης. Είναι μια μέθοδος ψυχολογικής στήριξης.
Πώς φεύγει δηλαδή ο θεατής από την παράσταση;
Το ιδιαίτερο στα έργα του Τσέχωφ είναι ότι είναι παρηγορητικά και θωπευτικά επειδή η βάση τους είναι ανθρωποκεντρική με έναν σπάνιο ανθρωπισμό που χαρακτηρίζει τη ρώσικη λογοτεχνία, με μια σχεδόν χριστιανική αντίληψη.
Κάτι που παρατηρείται και σε όλους τους μεγάλους κλασικούς, Τολστόι, Ντοστογιέφσκι…
Ακριβώς. Και ο Τσέχωφ αντίστοιχα με αυτήν την άποψη δούλεψε τα έργα του και γιαυτό βγαίνοντας κανείς από την παράσταση και γενικότερα από τα έργα του, δεν νιώθει το υπαρξιακό του κενό. Ενώ τα ερωτήματα τίθενται, η πλήρωσις είναι μεγάλη. Ο λόγος του είναι παρηγορητικός όχι μόνο για το κοινό αλλά και για τους ηθοποιούς.
Πιστεύετε ότι είναι ένα επίκαιρο έργο, δεδομένης της οικονομικής και της γενικότερης κρίσης που διανύει η χώρα μας;
Δεν μπορούμε να γνωρίζουμε αν ένα έργο είναι επίκαιρο αν δεν δουλέψουμε μαζί του, αλλά πραγματικά αυτό που παρατηρούμε είναι ότι στον κόσμο γίνονται κύκλοι ομόκεντροι γύρω από τα ίδια θέματα. Η αεργία, η έλλειψη οικονομικών πόρων, η φτώχεια και η κακομοιριά που μαστίζει τον πλανήτη και φυσικά και εμάς, φαίνεται ότι δεν είναι μόνο δικό μας “προνόμιο” αλλά υπήρχε και σε άλλες κοινωνίες.
Θέλετε να μας το εξηγήσετε αυτό;
Θα σας πω μόνο ένα παράδειγμα… ο γιατρός Τσέχωφ, γιατί το βασικό του επάγγελμα ήταν η ιατρική, έσωσε δύο επαρχίες από τη διφθερίτιδα και τον τύφο κατασκευάζοντας εμβόλια που δεν υπήρχαν για λογαριασμό της κρατικής μηχανής. Παρασημοφορήθηκε κατόπιν τούτου και το κράτος του ανέθεσε μάλιστα και την ιατρική επίβλεψη μιας ολόκληρης επαρχίας! Τα πράγματα μοιάζουν, η ιστορία επαναλαμβάνεται και βρίσκουμε πόσο επίκαιρο είναι το έργο του Τσέχωφ. Βέβαια, τα κλασικά έργα επειδή ακριβώς τα θέματά τους στρέφονται γύρω από τον έρωτα και τον θάνατο, απαντούν σε βασικά υπαρξιακά ερωτήματα. Νομίζω ότι αυτός είναι ο λόγος που τα έργα των μεγάλων κλασικών επιβιώνουν… για τον χειρισμό αυτής της φοβερής θεματολογίας.
Ποιο είναι το κριτήριό σας για έναν ρόλο;
Εγώ, καταρχάς, επιλέγω συνεργάτες, όχι ρόλους. Τα έργα είναι εκεί και περιμένουν, αλλά εξαρτάται με ποιους συνεργάτες θα κάνεις κάτι. Δεν λέει τίποτα να παίξεις έναν ρόλο, το ζήτημα είναι με ποιους θα τον παίξεις και ποιος τον σκηνοθετεί.
Ενδιαφέρουσα αυτή η προσέγγιση…
Ξέρετε στο θέατρο όλα παίζουν ρόλο, οι μικρές λεπτομέρειες βοηθούν η μία την άλλη για να δημιουργήσουν ένα καλό σύνολο και όπως το καλό είναι μεταδοτικό και το κακό είναι μεταδοτικό. Δηλαδή σε μια κακή επιλογή… έργου, σκηνοθέτη, ηθοποιών, αυτό το κακό μεταβιβάζεται στον επόμενο συνεργάτη. Η τέχνη είναι πολύ εύθραυστη. Για αυτό και θέλει μεγάλη προσοχή στις επιλογές που κάνουμε για να μπορούμε και εμείς να είμαστε ευτυχισμένοι αλλά και το αποτέλεσμα να είναι αντίστοιχο. Γιατί, όταν αρέσει κάτι στον κόσμο, αρέσει περισσότερο αυτό που κάνεις και σε εσένα. Η ηθική ικανοποίηση είναι ένα πολύ βασικό κομμάτι που τροφοδοτεί τη δουλειά μας. Δεν θέλουμε να είμαστε σε μια δουλειά που να αισθανόμαστε δυστυχείς και εμείς και ο κόσμος.
Τώρα μια ερώτηση σχετικά με την Καλαμάτα. Έχετε έρθει Καλαμάτα, σωστά;
Στην Καλαμάτα ξεκίνησα την πορεία μου με την αρχή των δημοτικών περιφερειακών θεάτρων το 1983-6. Ήμουν για τρία χρόνια εκεί, ξέρω την πόλη και προ σεισμών… έχω τις καλύτερες εντυπώσεις από αυτή και από τον κόσμο της. Κάναμε ένα πολύ ωραίο ρεπερτόριο επί δημαρχίας Σταύρου Μπένου και με τη διεύθυνση του Νίκου Χαραλάμπους. Πέρασα πάρα πολύ καλά, πολλά πολλά χρόνια πριν…
Από τότε έχετε επισκεφθεί την πόλη ξανά;
Είδα μια Καλαμάτα όταν ξαναήρθα μετά από χρόνια αλλαγμένη προς το καλύτερο που με χαροποίησε ακόμη πιο πολύ. Νομίζω ότι είναι υπόδειγμα πλέον για το πώς πρέπει να είναι μια πόλη για να ζει ο κόσμος. Είναι πολύ σημαντικό να ζεις σε ένα μέρος που σου προσφέρει πράγματα και διεξόδους. Διότι η ποιότητα ζωής είναι κάτι το οποίο εμείς στις μεγάλες πόλεις όπως είναι η Αθήνα, το στερούμαστε, όταν για να βρεθούμε στη φύση θέλουμε με κανονικές συνθήκες κίνησης δυο ώρες.
Δεν ξέρω αν γνωρίζετε ότι η Καλαμάτα είναι υποψήφια για πολιτιστική πρωτεύουσα της Ευρώπης το 2021. Πιστεύετε ότι πληροί τις προδιαγραφές;
Φυσικά και τις πληροί! Η ΔΕΠΑΚ, η πολιτιστική κίνηση των δήμων είναι δημιούργημα της Καλαμάτας καταρχάς, έπειτα το φεστιβάλ χορού το οποίο επηρεάζει πολύ θετικά και αυτό… φυσικά και μπορεί να γίνει πολιτιστική πρωτεύουσα το 2021. Και καλό θα είναι να δώσουν πολύ σύντομα την ανάθεση σε μια πόλη, μάλιστα μακάρι να είναι η Καλαμάτα αυτή, ώστε να μπορεί να προετοιμαστεί ανάλογα και η πόλη. Δεν θα σωθεί μια πόλη, βέβαια, αν χρησθεί πολιτιστική πρωτεύουσα, απλά πέρα από τις δράσεις που θα γίνουν, θα ενισχυθούν κάποιες υποδομές που θα μείνουν στην πόλη. Αυτό είναι το σημαντικό.
Το θέμα είναι να διατηρηθούν αυτές…
Ακριβώς! Επιπλέον, σε καιρούς κρίσης το να γίνει μια πόλη πολιτιστική πρωτεύουσα την ανεβάζει και οικονομικά. Θα υπάρχει ένα οικονομικό όφελος, μια τόνωση για αυτήν.
Αλήθεια, πότε την επισκεφθήκατε τελευταία φορά; Οι εντυπώσεις σας;
Πριν 5 χρόνια όταν παρουσίασα το βιβλίο μου. Έχω δει πάρα πολλά έργα να πραγματοποιούνται σε αυτή. Βλέπω με μεγάλη μου χαρά ότι πεζοδρομείται ένα μεγάλο κομμάτι, πολύ πράσινο, ότι φτιάχτηκε η αγορά, πολλά… Η Καλαμάτα είναι η πόλη της νεότητάς μου.
